فضای مجازی محیطی غیر قابل لمس بوده و این فضا به واسطه ی شبکه های اطلاعاتی و رایانه ها به وجود آمده و در این محیط هر آنچه که بصورت فیزیکی در دنیای واقعی موجود است بصورت عکس، نوشته و فیلم در دسترس اشخاص می باشد. زمانی که ما از قتل صحبت میکنیم در واقع می گوییم شخصی به واسطه ی ابزاری به قصد کشتن شخص دیگری به وی حمله و او را به قتل رسانده اما تصور این موضوع که شخصی بتواند در محیط غیر ملموسی به اشخاص دیگر به قصد کشتن آنان اقداماتی را انجام بدهد به دور از تصور می باشد اما برای رد این این تصور غلط بهتر است چند نمونه از قتل هایی که در بستر اینترنت و فضای مجازی امکان وقوع داشته را بررسی نماییم.

مورد اول :

دنیا امروز هر لحظه در حال پیشرفت از لحاظ تکنولوژِی می باشد و تا کنون به جایی رسیده است که خودروهایی بصورت الکتریکی و با سیستم های خودران در دسترس بسیاری از اشخاص قرار دارند حال اگر شخصی بتواند سیستم این نوع از خودروها را هک نموده و کنترل خودرو را به دست گرفته و در نهایت خودرو را از پرتگاهی پرت نماید و سبب مرگ شخصی شود در این حالت می توان گفت قتلی در فضای سایبر رخ داده.

از آنجایی که اشخاص بسیاری از اطلاعات شخصی خودرا در فضای مجازی بارگذاری کرده اند اگر شخصی به واسطه سوء استفاده از این اطلاعات کاربری را ترسانده و آن شخص به واسطه این اقدام فوت نماید باز هم می توان متصور شد که قتلی در فضای مجازی رخ داده است.

در چند سال گذشت برنامه ای جهت سرگرمی کاربران در فضای مجازی تحت عنوان «نهنگ آبی» پخش شد و به واسطه استفاده از این اپلیکیشن اشخاص بسیاری در سراسر جهان دست به خود کشی زدند، هرچند که اقدام این اشخاص خودکشی تلقی می شود ولیکن این عمل به واسطه برنامه ای که در فضای مجازی در حال فعالیت بوده است رخ داده که تمامی این خودکشی ها را تبدیل به قتل در فضای مجازی نموده.

یکی از عجیب ترین و تکنولوژی های معرفی شده تا کنون انتقال بو توسط فضای مجازی است که چند وقت گذشته در سایت خبری تبیان از رونمایی عطرافشان های دیجیتال توسط یک شرکت برزیلی گزارش داده حال اگر همین سیستم سبب انتقال بود گاز های کشنده ای مانند متان شود می تواند سبب مرگ اشخاص بسیاری باشد.

برای درک بهتر و پذیرفتن این واقعیت موارد بسیار دیگر هم وجود دارد مانند هک کردن دستگاه های ضربان ساز قلب یا دستگاه های دیگر بیمارستان ها که به فضای سایبر متصل هستند.

با بررسی موارد فوق می توان قبول کرد که جرم قتل هم همانند سایر امکانات و تجهیزاتی که امروزه پیشرفت داشته اند، پیشرفت چشم گیری داشته و دیگر محدود به فضای فیزیکی نخواهد بود.

مصادیق قتل در فضای مجازی

متاسفانه در قوانین مربوطه در ایران فعل قتل در فضای مجازی مورد توجه قانون گذار قرار نگرفته است و تا کنون در محاکم ایران  به اثبات نرسیده است ولیکن می توان مصادیق قتل که عبارتند از عمدی ،شبه عمدی و خطای محض را در قتل های مجازی تطبیق داد.

قتل عمد اینگونه تعریف شده است «عملی که در مورد مقتول انجام می یابد آگاهانه بوده و مقصود از انجام آن نیز کشتن وی باشد».

بر اساس تعریف قتل عمد می توان برای قتل عمد در فضای مجازی اینگونه بیان داشت« هرگاه شخصی با آگاهی و علم از حالت روحی و جسمی مقتول، داده هایی را در بستر سایبر با هدف کشتن  وی ارسال نماید سبب مرگ وی شود ». به عنوان مثال  شخصی با آگاهی و علم از حالت روحی و جسمی کاربری وی را تهدید به افشای اسرار نماید و با ارسال مدارکی از طریق چت سبب سکته وی و در نهایت فوت او شود. در این حالت قتل صورت گرفته بصورت مجازی و عمدی است.

تنها تفاوت قتل شبه عمد با قتل عمدی، قصد شخص مرتکب است در قتل شبه عمد قاتل اقدامی را انجام می دهد ولیکن هدف آن به قتل رساندن نیست فرض کنید با توجه به سیستم معرفی شده انتقال بو بصورت مجازی شخصی اقدام به انتقال بویی نماید که آن بو نوعا کشنده نباشد اما به سبب آلرژی شخص دریافت کننده سبب مرگ وی شود در این حالت قتل رخ داده شبه عمد است.

قتل خطای محض

قتلی است که شخص مقتول، مقصود قاتل نیست درواقع قاتل قصد جان مقتول را نداشته است ولی به واسطه عمل وی شخص دیگری که مورد هدف وی نبوده کشته شده است.

مصداق این مورد را در فضای مجازی می توان اینگونه یافت که فرض کنید شخصی به سیستم هوشمند بیمارسانی متصل شده وقصد داشته اکسپژن بیمار «الف» را قطع نماید اما به دلیل اشتباه اکسیژه شخص «ب» را قطع کرده و وی را به قتل می رساند در این حالت قتل رخ داده خطای محض محسوب خواهد شد.

با توجه با موارد اشاره شده فوق می توان بیان داشت به واسطه اثبات قتل در فضای سایبری دیگر شک و شبهه ای در خصوص مجازات قصاص و دیه برای قاتل وجود نخواهد داشت چراکه قاتل می تواند شخصی بالغ و عاقل باشد که اشخاص را تنها از طریق محیط دیگری به قتل رساند و آن هم فضای سایبر است و بر خلاف فضای فیزیکی که آلت قتاله هر شئی می تواند باشد، آلت قتل در فضای سایبر رایانه است که به واسطه ابزاری به نام «بایت» اقدام به قتل اشخاص می نماید.

با بیان موارد فوق می توان پذیرفت که قتل از طریق فضای مجازی قابلیت اجرایی داشته است اشخاصی که مرتکب فعل قتل از این طریق می شوند را می تواند بر اساس مواد 289 الی 295 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 محکوم به یکی از مصادیق قتل (عمدی،شبه عمد و خطای محض) نمود.«قتل در فضای مجازی »

قتل یکی از جرایم شدید و جبران ناپذیر در هر جامعه ای است اما آنچه که تا کنون مورد توجه  و تصور عموم مردم بوده این است که قتل تنها با سلاح های سرد، گرم ، مواد منفجره و... و تنها بصورت فیزیکی میسر است و تصور این موضوع که آیا در فضای مجازی هم اشخاص می توانند مرتکب عمل قتل شوند به دور از تصور مردم است.

فضای مجازی محیطی غیر قابل لمس بوده و این فضا به واسطه ی شبکه های اطلاعاتی و رایانه ها به وجود آمده و در این محیط هر آنچه که بصورت فیزیکی در دنیای واقعی موجود است بصورت عکس، نوشته و فیلم در دسترس اشخاص می باشد. زمانی که ما از قتل صحبت میکنیم در واقع می گوییم شخصی به واسطه ی ابزاری به قصد کشتن شخص دیگری به وی حمله و او را به قتل رسانده اما تصور این موضوع که شخصی بتواند در محیط غیر ملموسی به اشخاص دیگر به قصد کشتن آنان اقداماتی را انجام بدهد به دور از تصور می باشد اما برای رد این این تصور غلط بهتر است چند نمونه از قتل هایی که در بستر اینترنت و فضای مجازی امکان وقوع داشته را بررسی نماییم.

مورد اول : دنیا امروز هر لحظه در حال پیشرفت از لحاظ تکنولوژِی می باشد و تا کنون به جایی رسیده است که خودروهایی بصورت الکتریکی و با سیستم های خودران در دسترس بسیاری از اشخاص قرار دارند حال اگر شخصی بتواند سیستم این نوع از خودروها را هک نموده و کنترل خودرو را به دست گرفته و در نهایت خودرو را از پرتگاهی پرت نماید و سبب مرگ شخصی شود در این حالت می توان گفت قتلی در فضای سایبر رخ داده.

مورد دوم : از آنجایی که اشخاص بسیاری از اطلاعات شخصی خودرا در فضای مجازی بارگذاری کرده اند اگر شخصی به واسطه سوء استفاده از این اطلاعات کاربری را ترسانده و آن شخص به واسطه این اقدام فوت نماید باز هم می توان متصور شد که قتلی در فضای مجازی رخ داده است.

مورد سوم: در چند سال گذشت برنامه ای جهت سرگرمی کاربران در فضای مجازی تحت عنوان «نهنگ آبی» پخش شد و به واسطه استفاده از این اپلیکیشن اشخاص بسیاری در سراسر جهان دست به خود کشی زدند، هرچند که اقدام این اشخاص خودکشی تلقی می شود ولیکن این عمل به واسطه برنامه ای که در فضای مجازی در حال فعالیت بوده است رخ داده که تمامی این خودکشی ها را تبدیل به قتل در فضای مجازی نموده.

مورد چهارم: یکی از عجیب ترین و تکنولوژی های معرفی شده تا کنون انتقال بو توسط فضای مجازی است که چند وقت گذشته در سایت خبری تبیان از رونمایی عطرافشان های دیجیتال توسط یک شرکت برزیلی گزارش داده حال اگر همین سیستم سبب انتقال بود گاز های کشنده ای مانند متان شود می تواند سبب مرگ اشخاص بسیاری باشد.

برای درک بهتر و پذیرفتن این واقعیت موارد بسیار دیگر هم وجود دارد مانند هک کردن دستگاه های ضربان ساز قلب یا دستگاه های دیگر بیمارستان ها که به فضای سایبر متصل هستند.

با بررسی موارد فوق می توان قبول کرد که جرم قتل هم همانند سایر امکانات و تجهیزاتی که امروزه پیشرفت داشته اند، پیشرفت چشم گیری داشته و دیگر محدود به فضای فیزیکی نخواهد بود.

متاسفانه در قوانین مربوطه در ایران فعل قتل در فضای مجازی مورد توجه قانون گذار قرار نگرفته است و تا کنون در محاکم ایران  به اثبات نرسیده است ولیکن می توان مصادیق قتل که عبارتند از عمدی ،شبه عمدی و خطای محض را در قتل های مجازی تطبیق داد.

قتل عمد اینگونه تعریف شده است «عملی که در مورد مقتول انجام می یابد آگاهانه بوده و مقصود از انجام آن نیز کشتن وی باشد».

بر اساس تعریف قتل عمد می توان برای قتل عمد در فضای مجازی اینگونه بیان داشت« هرگاه شخصی با آگاهی و علم از حالت روحی و جسمی مقتول، داده هایی را در بستر سایبر با هدف کشتن  وی ارسال نماید سبب مرگ وی شود ». به عنوان مثال  شخصی با آگاهی و علم از حالت روحی و جسمی کاربری وی را تهدید به افشای اسرار نماید و با ارسال مدارکی از طریق چت سبب سکته وی و در نهایت فوت او شود. در این حالت قتل صورت گرفته بصورت مجازی و عمدی است.

تنها تفاوت قتل شبه عمد با قتل عمدی، قصد شخص مرتکب است در قتل شبه عمد قاتل اقدامی را انجام می دهد ولیکن هدف آن به قتل رساندن نیست فرض کنید با توجه به سیستم معرفی شده انتقال بو بصورت مجازی شخصی اقدام به انتقال بویی نماید که آن بو نوعا کشنده نباشد اما به سبب آلرژی شخص دریافت کننده سبب مرگ وی شود در این حالت قتل رخ داده شبه عمد است.

قتل خطای محض

قتلی است که شخص مقتول، مقصود قاتل نیست درواقع قاتل قصد جان مقتول را نداشته است ولی به واسطه عمل وی شخص دیگری که مورد هدف وی نبوده کشته شده است.

مصداق این مورد را در فضای مجازی می توان اینگونه یافت که فرض کنید شخصی به سیستم هوشمند بیمارسانی متصل شده وقصد داشته اکسپژن بیمار «الف» را قطع نماید اما به دلیل اشتباه اکسیژه شخص «ب» را قطع کرده و وی را به قتل می رساند در این حالت قتل رخ داده خطای محض محسوب خواهد شد.

با توجه با موارد اشاره شده فوق می توان بیان داشت به واسطه اثبات قتل در فضای سایبری دیگر شک و شبهه ای در خصوص مجازات قصاص و دیه برای قاتل وجود نخواهد داشت چراکه قاتل می تواند شخصی بالغ و عاقل باشد که اشخاص را تنها از طریق محیط دیگری به قتل رساند و آن هم فضای سایبر است و بر خلاف فضای فیزیکی که آلت قتاله هر شئی می تواند باشد، آلت قتل در فضای سایبر رایانه است که به واسطه ابزاری به نام «بایت» اقدام به قتل اشخاص می نماید.

با بیان موارد فوق می توان پذیرفت که قتل از طریق فضای مجازی قابلیت اجرایی داشته است اشخاصی که مرتکب فعل قتل از این طریق می شوند را می تواند بر اساس مواد 289 الی 295 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 محکوم به یکی از مصادیق قتل (عمدی،شبه عمد و خطای محض) نمود.