نحوه گرفتن مهریه عندالمطالبه، یک مسیر قانونی است که به زن این امکان را می‌دهد تا هر زمان که اراده کند، حق مالی خود را از همسرش طلب کند. این حق، برخلاف تصور عمومی، تنها به زمان طلاق محدود نمی‌شود و در طول زندگی مشترک هم قابل پیگیری است. برای به دست آوردن این حق، دو راه اصلی پیش روی زن قرار دارد: اقدام از طریق اداره اجرای ثبت یا مراجعه به دادگاه خانواده. هر کدام از این روش‌ها، مراحل و جزئیات مخصوص به خود را دارند که آگاهی از آن‌ها برای هر زنی جهت دستیابی به حقوقش ضروری است.
برای مشاوره با وکیل خانواده وارد صفحه موردنظر شوید.
مهریه عندالمطالبه چیست؟
مهریه عندالمطالبه یکی از حقوق مالی اصلی زن در ازدواج است که در سند ازدواج یا همان عقدنامه قید میشود. عبارت «عندالمطالبه» به این معناست که زن هر لحظه که بخواهد، می‌تواند مهریه خود را از شوهرش درخواست کند و مرد موظف است بلافاصله آن را پرداخت کند. در این نوع مهریه، توانایی مالی مرد شرط پرداخت نیست.
برای محاسبه مهریه به صورت آنلاین وارد صفحه مربوطه شوید.
به زبان ساده‌تر، مهریه عندالمطالبه مانند یک بدهی قطعی بر گردن مرد است. همان‌طور که اگر فردی از بانک وام بگیرد، باید در سررسید مشخص آن را بازپرداخت کند، مرد هم به محض درخواست زن، باید مهریه را بپردازد. این حق هیچ ارتباطی به ادامه زندگی مشترک یا تصمیم برای طلاق ندارد. یک زن می‌تواند در حالی که زندگی عاشقانه‌ای کنار همسرش دارد، مهریه خود را طلب کند و از نظر قانونی هیچ منعی برای این کار وجود ندارد. در واقع، این مهریه یک دین است که بر ذمه مرد قرار گرفته و زن، طلبکار آن دین محسوب میشود. به همین دلیل، اثبات توانایی مالی مرد برای پرداخت آن، وظیفه زن نیست و قانون، اصل را بر توانایی مرد برای پرداخت این دین می‌گذارد.
بیشتر بخوانید: ثبت طلاق توافقی در دفتر خدمات قضایی
تفاوت مهریه عندالمطالبه با مهریه عندالاستطاعه
درک تفاوت این دو نوع مهریه، اقدام اصلی برای شروع هر اقدام قانونی است. تفاوت اصلی این دو در "اثبات توانایی مالی" خلاصه میشود.
مهریه عندالمطالبه (قابل درخواست در هر زمان)
در این نوع مهریه، زن هر زمان که اراده کند، مهریه را طلب میکند و مرد باید آن را بپردازد. اگر مرد ادعا کند که توانایی پرداخت مهریه را ندارد، این وظیفه اوست که به دادگاه مراجعه کند و ناتوانی مالی خود را اثبات کند. به این کار در اصطلاح حقوقی «اثبات اعسار» گفته میشود. پس در مهریه عندالمطالبه، زن فقط درخواست می‌دهد و این مرد است که اگر نمی‌تواند بپردازد، باید برای اثبات ناتوانی‌اش تلاش کند.
مهریه عندالاستطاعه (قابل درخواست در صورت توانایی مرد)
در مقابل، مهریه عندالاستطاعه وابسته به «استطاعت» یا همان توانایی مالی مرد است. در این حالت، زن تنها زمانی می‌تواند مهریه‌اش را بگیرد که ثابت کند شوهرش از نظر مالی توانایی پرداخت آن را دارد. یعنی وظیفه اثبات، بر عهده زن است. او باید به دادگاه لیست اموال و دارایی‌های همسرش را نشان دهد و قاضی را قانع کند که مرد می‌تواند مهریه را بپردازد. اگر زن نتواند این موضوع را ثابت کند، دادگاه حکم به نفع او صادر نخواهد کرد. این تفاوت، مسیر قانونی را برای زن بسیار دشوارتر میکند.
نحوه گرفتن مهریه عندالمطالبه
برای گرفتن مهریه عندالمطالبه دو مسیر اصلی وجود دارد. انتخاب هر یک از این مسیرها به شرایط شما، اموال همسرتان و هدفی که دنبال می‌کنید، بستگی دارد.
مسیر اول: اقدام از طریق اداره اجرای ثبت
این روش، سریع‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای شروع است، به خصوص اگر همسر شما اموال و دارایی‌های رسمی و ثبت‌شده به نام خودش دارد.
مراجعه به دفتر ازدواج: اولین قدم، مراجعه به همان دفترخانه‌ای است که عقد شما در آن ثبت شده است. اصل سند ازدواج را همراه خود داشته باشید.
درخواست صدور اجرائیه: در دفترخانه، شما درخواست صدور «اجرائیه» برای مهریه خود را ثبت می‌کنید. دفترخانه مدارک شما را بررسی و اجرائیه را صادر میکند و آن را برای همسرتان ابلاغ (ارسال) میکند.
مهلت ۱۰ روزه شوهر: از زمانی که اجرائیه به دست همسرتان می‌رسد، او ۱۰ روز فرصت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبی برای پرداخت آن مشخص کند.
معرفی اموال: اگر بعد از ۱۰ روز همسرتان اقدامی نکرد، شما میتوانید به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی مراجعه کنید. در آنجا میتوانید اموال او را که می‌شناسید، مانند خانه، ماشین، حساب بانکی یا حتی حقوق ماهیانه‌اش را معرفی کنید.
توقیف اموال: اداره ثبت پس از استعلام، این اموال را توقیف میکند. یعنی همسر شما دیگر اجازه فروش یا انتقال آن‌ها را نخواهد داشت. در نهایت این اموال از طریق مزایده به فروش می‌رسد و مهریه شما از محل فروش آن پرداخت میشود.
این روش برای توقیف سریع اموال بسیار کارآمد است ولی یک محدودیت دارد: از این طریق نمی‌توانید حکم جلب (زندان) همسرتان را بگیرید.
مسیر دوم: اقدام از طریق دادگاه خانواده
اگر همسر شما اموال مشخصی به نام خود ندارد یا قصد دارید از اهرم فشار بیشتری مثل حکم جلب استفاده کنید، باید به دادگاه مراجعه کنید.
ثبت دادخواست: شما باید دادخواستی تحت عنوان «مطالبه مهریه» تنظیم کنید. امروزه این کار از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه ثنا انجام میشود.
پرداخت هزینه دادرسی: اقدام از طریق دادگاه هزینه دارد. شما باید درصدی از ارزش کل مهریه خود را به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید. این مبلغ معمولا حدود ۳.۵ درصد ارزش مهریه است. البته اگر توانایی پرداخت آن را ندارید، میتوانید همزمان دادخواست «اعسار از پرداخت هزینه دادرسی» را هم ثبت کنید.
تشکیل جلسه رسیدگی: دادگاه خانواده یک وقت رسیدگی تعیین میکند و شما و همسرتان را برای حضور در جلسه دعوت میکند.
صدور رأی: قاضی پس از شنیدن صحبت‌های دو طرف و بررسی مدارک، رأی خود را صادر میکند. اگر رای به نفع شما باشد، به همسرتان مهلت داده میشود تا بدهی خود را بپردازد.
درخواست صدور اجرائیه: اگر مرد در مهلت مقرر مهریه را پرداخت نکرد، شما میتوانید از دادگاه درخواست صدور اجرائیه کنید. این اجرائیه به شما اجازه می‌دهد اموال او را توقیف کنید یا حتی در شرایط خاصی، حکم جلب او را بگیرید.
آیا مهریه عندالمطالبه زندان دارد؟
این یکی از مهم‌ترین و پرتکرارترین سوالات است. پاسخ کوتاه «بله» است، اما تحت شرایط مشخصی که قانون تعیین کرده است. قانون برای جلوگیری از پر شدن زندان‌ها به دلیل بدهی مهریه، یک سقف تعیین کرده است.
بیشتر بخوانید: قانون جدید مهریه
قانون ۱۱۰ سکه:
بر اساس قانون حمایت از خانواده، تنها برای مطالبه مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی (یا معادل ریالی آن) می‌توان از ضمانت اجرای حبس یا همان زندان استفاده کرد.
روند کار چگونه است؟ اگر دادگاه مرد را به پرداخت مهریه (مثلا ۱۱۰ سکه) محکوم کند و او از پرداخت خودداری کند، زن می‌تواند حکم جلب او را از دادگاه بگیرد. در این حالت، مرد بازداشت میشود مگر اینکه دو کار انجام دهد: یا مهریه را بپردازد، یا به دادگاه ثابت کند که توانایی مالی پرداخت آن را ندارد (یعنی دادخواست اعسار بدهد و اعسار او پذیرفته شود). اگر اعسار او پذیرفته شود، دادگاه مهریه را برای او قسط‌بندی میکند و او از زندان آزاد میشود.
تکلیف مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه چیست؟ برای مقداری از مهریه که بیشتر از ۱۱۰ سکه است، دیگر امکان استفاده از حکم جلب وجود ندارد. زن برای گرفتن باقی مانده مهریه‌اش، باید خودش به دادگاه ثابت کند که مرد توانایی مالی پرداخت آن مقدار اضافی را دارد. یعنی باید اموال و دارایی‌های مرد را به دادگاه معرفی کند تا از آن طریق، باقیمانده مهریه‌اش را وصول کند. در این بخش، مسئولیت اثبات توانایی مالی مرد، دقیقاً مانند مهریه عندالاستطاعه، بر عهده زن است.
جمع بندی
گرفتن مهریه عندالمطالبه، حق قانونی هر زنی است. این مسیر دو راه اصلی دارد: اداره ثبت که سریع‌تر و برای توقیف اموال شناخته‌شده کارایی دارد، و دادگاه که گرچه زمان‌بر و پرهزینه‌تر است، اما ابزارهای قدرتمندتری مثل حکم جلب (تا سقف ۱۱۰ سکه) را در اختیار شما قرار می‌دهد.
پیمودن این مسیر حقوقی، پیچیدگی‌های زیادی دارد و یک اشتباه کوچک می‌تواند روند پرونده را طولانی یا حتی ناموفق کند. به همین دلیل، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص در امور خانواده، یک انتخاب عاقلانه است. وکلای متخصص وکیل وند در امور دعاوی خانواده، با دانش عمیق و سابقه درخشان در پرونده‌های مهریه، می‌توانند راهنمای شما در این مسیر باشند.
