عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه + مهلت پاسخ به اظهارنامه قضایی

عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه و مهلت پاسخ به اظهارنامه قضایی

 اظهارنامه در قوانین ایران راهی رسمی است که اشخاص می‌توانند پیش از اقامه دعوا در دادگاه، خواسته‌های خود را به‌گونه‌ای مکتوب به طرف مقابل اعلام کنند. این ابزار قضایی در موقعیت‌های گوناگونی به کار می‌آید؛ نمونه‌اش زمانی است که فردی ملک خود را اجاره می‌دهد و مستأجر پس از پایان مدت قرارداد ملک را تخلیه نمی‌کند. در چنین شرایطی ، فرستادن اظهارنامه روشی برای هشدار به مستأجر به‌حساب می‌آید و به او اطلاع می‌دهد که زودتر ملک را آزاد کند.

در حالت کلی، نگارش اظهارنامه توسط وکیل یا مشاور حقوقی ممکن است انجام شود، اما فرد عادی هم می‌تواند آن را تنظیم نماید. در دادگاه‌ها و نیز در قانون آیین دادرسی مدنی، امکان استفاده از این ابزار به‌عنوان روشی برای مطالبه حق یا بیان خواسته‌ها، پیش از طرح پرونده وجود دارد.

 بسیاری از مردم گمان می‌کنند پاسخ ندادن به اظهارنامه تأثیر حقوقی بزرگی دارد، ولی باید دید واقعیت چیست و چه نتایجی از آن حاصل می‌شود. همچنین مهلت پاسخ به اظهارنامه، الزام قانونی یا اختیاری بودن آن، و روش‌های پیگیری بعد از ارسال نیز اهمیت دارد. در ادامه، این موارد را بررسی خواهیم کرد.

آیا پاسخ به اظهارنامه الزامی است؟

در حقوق ایران، قانون تصریحی درباره اجبار به پاسخ اظهارنامه وجود ندارد. یعنی اگر کسی اظهارنامه‌ای دریافت کند، از دید قانون مجبور به جواب دادن نیست. فرد مختار است که جواب بدهد یا ندهد. پس فرستنده اظهارنامه نمی‌تواند مخاطب را وادار به پاسخ کند و در صورت بی‌جوابی نیز مجازاتی پیش‌بینی نشده است.

اما نحوه جواب به اظهارنامه حقوقی و اصل پاسخ یا عدم پاسخ به آن بسیار قابل توجه است؛ چرا که امکان استفاده از مندرجات و مفاد آن به نفع یا ضرر شخص پاسخ‌ دهنده، در جلسه دادگاهی که ممکن است بعداً تشکیل گردد، وجود دارد. بنابراین، بهترین راهکار این است که با یک وکیل یا کارشناس حقوقی مشورت کنید و تنها پس از آن، تصمیم بگیرید که آیا پاسخی به اظهارنامه بدهید یا خیر.

حتما بخوانید: پیگیری اظهارنامه قضایی - با کدرهگیری و کدملی

مهلت پاسخ به اظهارنامه

قانون صریحی که بگوید «ظرف چند روز باید پاسخ اظهارنامه داده شود» وجود ندارد. منتها گاهی فرستنده، در متن اظهارنامه زمان مشخصی تعیین می‌کند تا ظرف آن مدت جواب برسد. این ضرب‌الاجل از دیدگاه قانونی الزام‌آور نیست و صرفاً درخواست شخص فرستنده است.

 البته در برخی قوانین خاص، مثل مواردی که به موضوع داوری اشاره دارد، ۱۰ روز یا بازه‌هایی مشخص شده است که فرد باید در همان چارچوب پاسخ خود را ارائه دهد. اما بیرون از آن شرایط، قانون زمان قطعی تعیین نکرده است. در عمل بیشتر افراد برای اجتناب از تبعات احتمالی، در همان بازه عرفی (مثلاً یک هفته الی ده روز) تصمیم خود را می‌گیرند. 

عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه

عدم پاسخ به اظهارنامه، در اغلب موارد، ضمانت اجرایی ندارد و مجازاتی به‌واسطه سکوت مخاطب اعمال نمی‌شود. مخاطب کاملاً مختار است که سکوت پیشه کند. اما باید دانست گاهی در جریان‌های قضایی، همین اظهارنامه و متن آن می‌تواند به‌عنوان دلیل یا قرینه مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین اگر مفاد اظهارنامه حاوی ادعاهای اشتباه یا تهدیدآمیز باشد و شخص سکوت کند، ممکن است بعدها در جلسه دادرسی، به‌ نوعی بر زیان او تمام شود. به همین دلیل برخی حقوق‌دانان می‌گویند حتی اگر قصد جواب دادن ندارید، از تبعات احتمالی این کار بی‌خبر نمانید.

برخلاف تصور رایج، سکوت در برابر اظهارنامه الزاماً معنای پذیرش ادعا نیست. همچنین پاسخ دادن هم به‌خودی‌خود نشانه اذعان کامل به گفته‌های طرف مقابل به‌ شمار نمی‌رود. اما چون متن پاسخ می‌تواند بعدها در دادگاه مطرح شود، بهتر است تا حد امکان با دقت و دوری از عبارات تند یا مطالبی که نوعی اقرار علیه خود محسوب می‌شوند، جواب داده شود.

برای مطالعه بیشتر کلیک نمایید:هزینه نوشتن اظهارنامه چقدر است؟

مستندات قانونی عدم پاسخ به اظهارنامه

در قانون آیین دادرسی مدنی (ماده ۱۵۶ به بعد)، قانون روابط موجر و مستأجر، و پاره‌ای از مواد ثبت، از اظهارنامه و ارسال آن سخن رفته است. در این مواد آمده که افراد می‌توانند پیش از طرح دادخواست، ادعا یا خواسته‌های خود را در قالب اظهارنامه به طرف مقابل اعلام کنند. درباره پاسخ، تصریحی مبنی بر اجبار به جواب‌گویی وجود ندارد. با این‌حال در برخی مقررات، ارسال اظهارنامه برای ادامه فرایند حقوقی الزامی دانسته شده (مانند موضوع داور در قراردادها یا مواردی که قانون روابط موجر و مستأجر مطالبه تحویل ملک را بدون ارسال اظهارنامه کافی نمی‌داند). در مجموع، چه پاسخ داده شود چه نشود، ماهیت اظهارنامه به‌عنوان یک ابلاغ رسمی شناخته می‌شود. 

بعد از ارسال اظهارنامه چه باید کرد؟

همانطور که گفته شد ارسال اظهارنامه مفهومی است فراتر از یک نامه ساده است در واقع، فرستنده با ارسال آن می‌خواهد به‌صورت رسمی اعلام کند که اکنون زمان اجرای تعهد یا پرداخت طلب رسیده است. اگر اقدام لازم انجام نشود، راه برای طرح دادخواست در دادگاه باز می‌شود. سه گام زیر پس از ارسال اظهارنامه اهمیت دارند: 

• پیگیری ابلاغ اظهارنامه

گام نخست آن است که مطمئن شویم اظهارنامه به‌درستی ابلاغ شده است. در حال حاضر ثبت الکترونیکی اوراق قضایی از طریق سامانه‌های مربوط انجام می‌شود و حتی کد رهگیری نیز صادر می‌گردد. اگر مشخص شود اظهارنامه به مقصد نرسیده، باید دوباره اقدام صورت گیرد. این پیگیری از طریق دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی یا سامانه ثنا امکان‌پذیر است. 

• جمع‌آوری مدارک

اگر مایل هستید پس از ارسال اظهارنامه، پرونده‌ای حقوقی تشکیل دهید، باید مدارک لازم را کنار بگذارید. چون در دادگاه، صرف اطلاع‌رسانی یا هشدار دادن کافی نیست و نیاز به سند و دلیل وجود دارد. برای اثبات ادعا، هر مدرکی که پیوست شود، می‌تواند سرنوشت دعوا را تحت تأثیر قرار دهد. به همین جهت پس از ارسال اظهارنامه، گردآوری کامل‌تر مستندات مهم است. 

حتما بخوانید: فواید اظهارنامه - انواع آن و اظهارنامه عدم تمکین

• طرح دعوی در دادگاه

در صورتی که مخاطب اظهارنامه به تعهد خود عمل نکند یا اختلاف هم‌چنان ادامه پیدا کند، فرد قادر است با ثبت دادخواست حقوقی یا شکایت کیفری (بسته به موضوع)، موضوع را در مراجع قضایی پیگیری نماید. هنگام طرح دعوا در دادگاه، وجود اظهارنامه ممکن است یک امتیاز باشد، چون نشان می‌دهد پیش از ثبت محکمه، به طرف مقابل اطلاع‌رسانی شده است. اگر دادخواستی تنظیم گشت، می‌توان به رونوشت اظهارنامه و رسید ابلاغ استناد کرد

مدارک لازم برای تنظیم اظهارنامه

برای تنظیم اظهارنامه قضایی، معمولاً نیاز خاصی به مدارک پیچیده نیست. کافی است هویت فرستنده و نشانی درست مخاطب مشخص باشد. همچنین اگر قصد دارید ادعایی را علیه طرف مقابل مطرح کنید، داشتن اسناد پایه (مانند اجاره‌نامه، قرارداد یا مدرک هویتی) نیز مفید است. پس اگرچه اظهارنامه نیازمند ارایه کامل مستندات اثبات ادعا نیست، اما رهگیری و پیگیری درست منوط به شناخت دقیق طرف مقابل و موضوع است.

 هزینه نگارش اظهارنامه توسط وکیل

در واقع، اظهارنامه یک ابزار قضایی است که توسط دادگاه برای طرف مقابل ارسال می‌شود. بنابراین، برای نگارش اظهارنامه باید شرایط و قواعد تنظیم و نگارش اسناد قضایی را رعایت کرد. این شرایط شامل داشتن بیانیه محترمانه و لحن رسمی، عدم استفاده از الفاظ تهدید آمیز و محتوای تهمت زننده می‌باشد.

در حال حاضر، اظهارنامه‌ه ای قضایی به صورت الکترونیکی تنظیم، ارسال و پاسخ داده می‌شوند. بنابراین، افرادی که می‌خواهند از این ابزار استفاده کنند باید علاوه بر آگاهی از نحوه نگارش اظهارنامه، با روش‌های تنظیم و ارسال آن آشنا باشند.

با توجه به اینکه نگارش اظهارنامه به نحوه صحیح و دقیقی بستگی دارد، بهترین راهکار برای افراد می‌تواند استفاده از خدمات وکیل یا مشاور حقوقی باشد. آنها به عنوان کارشناسان در این زمینه، با تمام جزئیات و نکات مربوط به نگارش اظهارنامه آشنا هستند و می‌توانند به بهترین شکل ممکن آن را تهیه و ارسال کنند.

به منظور اطلاع از هزینه‌ های نگارش اظهارنامه توسط وکیل، می‌توانید از راه‌های مختلفی اقدام کنید. یکی از راه‌های معمول، مشاوره حقوقی تلفنی یا آنلاین با وکلای وکیل وند است که می‌توانید با ارتباط با این سایت از این خدمات بهره‌مند شوید. همچنین هزینه نگارش جواب اظهارنامه توسط وکیل در این وب سایت نیز قابل رویت است.

تنظیم آنلاین دادخواست حقوقی، تنظیم شکواییه، لایحه و اظهارنامه : تنظیم دادخواست و شکواییه

پاسخ به صورت حضوری و فیزیکی

 یکی از روش‌های جواب دادن به اظهارنامه، ثبت آن در خود برگه اظهارنامه هنگام ابلاغ حضوری است. یعنی وقتی مأمور ابلاغ اظهارنامه را می‌رساند، مخاطب همان‌جا و به‌صورت مکتوب پاسخ خود را می‌نویسد. اما این روش مخاطراتی دارد. برای نمونه مأمور ابلاغ عجله دارد و زمان کافی برای نگارش دقیق پاسخ وجود ندارد. همین شتاب ممکن است سبب شود مطالب به شکلی غلط یا ناقص درج گردد و بعداً مشکل ایجاد کند. 

ناگزیر راه دیگر این است که پاسخی در قالب یک اظهارنامه جدید آماده شود و شماره پیشین در متن قید گردد. سپس آن اظهارنامه دوم در دفتر خدمات الکترونیکی قضایی یا مرجع مربوط ثبت، و برای طرف مقابل ارسال گردد. در این حالت، فرد فرصت بیشتری برای تنظیم دقیق جملات خود دارد و احتمال تصور اشتباه کمتر می‌شود.

سخن پایانی 

اظهارنامه یک ابزار قانونی است که به شما امکان می‌دهد تا قبل از طرح دعوا، حقوق خود را به صورت رسمی مطالبه کنید و یا ادعای طرف مقابل را رد کنید. عدم پاسخ به آن می‌تواند به طرف مقابل این تصور را بدهد که شما ادعای او را پذیرفته‌اید و یا قصد دفاع از خود را ندارید.

موسسه حقوقی وکیلوند با سال‌ها تجربه در زمینه حقوقی، می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند. وکلای متخصص این موسسه می‌توانند در تنظیم و ارسال اظهارنامه، پاسخ به آن و یا در صورت لزوم، پیگیری پرونده شما در دادگاه، همراه شما باشند.

در صورت عدم پاسخ به اظهارنامه، طرف مقابل می‌تواند با استناد به آن، ادعای خود را در دادگاه ثابت کند و شما ممکن است با مشکلاتی روبرو شوید. بنابراین، بهتر است قبل از هرگونه اقدامی، با یک وکیل متخصص مشورت کنید.

موسسه حقوقی وکیلوند با ارائه مشاوره‌های حقوقی تخصصی، می‌تواند به شما در اتخاذ بهترین تصمیم کمک کند.

برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با ما تماس بگیرید.