نحوه ارسال اظهارنامه قضایی الکترونیکی
امروزه، بسیاری از افراد قبل از اقامه دعوا در دادگاه، از ابزاری به نام اظهارنامه قضایی بهره می‌برند. برگه‌ای رسمی که به وسیله آن، شخص میتواند درخواست‌ها یا مطالبات قانونی خود را به طرف مقابل اعلام کند و گامی پیش از طرح دعوی بردارد.
مطابق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، هر کسی این امکان را دارد که پیش از دادخواست، حق خود را مطالبه کند؛ مشروط بر اینکه موعد این مطالبه رسیده باشد.
در گذشته، اظهارنامه قضایی غالباً به‌صورت کاغذی تهیه و تنظیم می‌شد، اما در وضعیت کنونی، شیوه الکترونیکی هم در دسترس قرار گرفته است.
در این مطلب، روش ارسال اظهارنامه قضایی الکترونیکی، انواع اظهارنامه در حقوق ایران، شرایط و الزامات لازم و همچنین دستورالعمل گام به گام ارسال نامه الکترونیکی به قوه قضاییه توضیح داده خواهد شد.
بیشتر بخوانید: متن اظهارنامه مطالبه وجه
انواع اظهارنامه در نظام حقوقی ایران
بسته به هدف و ماهیت درخواست، اظهارنامه‌ها را می‌توان در دسته‌های مختلفی جای داد. در نظام حقوقی، به‌طور کلی دو نوع را می‌توان در نظر گرفت: اظهارنامه‌های مالیاتی و اظهارنامه‌های قضایی. اما در همین چارچوب کلی، اظهارنامه قضایی هم گاه اجباری و گاه اختیاری است.
-
اظهارنامه‌های الزامی
برخی اوضاع وجود دارد که قانون تصریح می‌کند باید ابتدا اظهارنامه‌ای تهیه شود تا شخص رسماً موضوع را به‌طرف مقابل اعلام نماید. گرچه در بسیاری از اختلافات، چنین شرطی صراحت ندارد و صرفاً جنبه اختیاری دارد، اما در موارد خاصی، قانون وظیفه‌ای برای فرستنده تعیین می‌کند. نمونه آن ممکن است در شرایطی پیش آید که شخص مکلف شود پیش از طرح رسمی دعوا، ابتدا اخطار یا اعلامی مکتوب به طرف مقابل ارسال نماید.
-
اظهارنامه‌های اختیاری
گروهی از اظهارنامه‌ها نیز اختیاری‌اند و جنبه الزامی ندارند. طبق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، هر فرد اجازه دارد پیش از تنظیم دادخواست، مطالبه خود را در قالب اظهارنامه‌ای رسمی به مخاطب اعلام کند تا گاه شاید مشکل بدون رسیدگی قضایی حل شود.
در واقع، فرد از طریق این سند می‌کوشد با کمترین هزینه و در کوتاه‌ترین زمان، حقوق قانونی خود را مطالبه نماید. اگر طرف مقابل به درخواست پاسخ ندهد یا از همکاری خودداری کند، گام بعدی میتواند اقدام قضایی باشد.
-
اظهارنامه مالیاتی
این نوع، مربوط به اعلام وضعیت مالی و پرداخت مالیات است. در بحث حقوقی، اظهارنامه مالیاتی به‌شکل جداگانه بررسی میشود. افراد یا شرکت‌ها باید در مهلت خاصی این مورد را تکمیل کنند و به مرجع مربوط تحویل دهند.
اما موضوع اصلی این مقاله، اظهارنامه قضایی است که کاربرد متفاوتی دارد و در دعاوی حقوقی یا اختلافات متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حتما بخوانید: فواید اظهارنامه - انواع آن و اظهارنامه عدم تمکین
شرایط و الزامات ارسال اظهارنامه قضایی
برگه اظهارنامه، از نظر قانونی، سندی رسمی محسوب میشود؛ پس باید در تنظیم آن نهایت دقت را داشت. شرایط زیر در این زمینه مهم به نظر می‌رسد:
-
رعایت ادب و اخلاق:
در متن اظهارنامه باید از توهین، تهدید آشکار یا به کار بردن الفاظ نامناسب پرهیز شود. اگر جملات خلاف نزاکت درج گردد، ممکن است دفتر خدمات قضایی از ارسال آن خودداری کند یا فرستنده را دچار مشکل نماید. پس باید متن، از نظر احترام به طرف دیگر و رعایت حدود قانونی در سطح مطلوبی باشد.
-
پرهیز از اقرار ناخواسته:
هر نکته‌ای که در این سند درج میشود، ممکن است به‌عنوان اقرار در دادگاه در نظر گرفته شود. امضای فرستنده زیر اظهارنامه، نشان دهنده پذیرش آن مطالب از سوی وی است. بنابراین بهتر است نکات حقوقی کلیدی را با جمله‌بندی درست ذکر کرد تا بعداً موجب زیان نویسنده نشود.
-
پرداخت هزینه‌ها:
ارسال اظهارنامه قضایی، معمولاً مستلزم پرداخت هزینه‌ای جزئی است. هزینه ثبت و همچنین هزینه ابلاغ رسمی به طرف مقابل باید در نظر گرفته شود. اگر اظهارنامه از سوی وکیل یا نماینده قانونی فرستنده تسلیم گردد، احراز هویت وی نیز انجام و مدارک مربوط ضمیمه میشود.
-
در نظر گرفتن زمان:
برخلاف دادخواست که فرستادن آن خودبه‌خود فرآیند قضایی را آغاز می‌کند، ارسال اظهارنامه همیشه الزامی نیست. برخی مواقع، مطابق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، فرستادن اظهارنامه مفید است؛ اما امکان دارد در پاره‌ای موارد، آگاه شدن مخاطب از نیت قضایی، او را ترغیب به مخفی‌کردن اموال یا پیچیده‌کردن اوضاع نماید. در چنین موقعیتی، شاید بهترین تصمیم، مستقیماً طرح دعوا در دادگاه باشد.
بیشتر بخوانید: تنظیم اظهارنامه
تنظیم و ارسال اظهارنامه قضایی الکترونیکی
همان‌طور که اشاره شد، اظهارنامه را میشود به روش سنتی یا الکترونیکی ثبت کرد. در شیوه سنتی، فرد به دفتر خدمات قضایی یا اداره ثبت مراجعه می‌کرد و فرم مخصوص را می‌گرفت، اطلاعاتش را می‌نوشت و در نهایت تحویل می‌داد تا ابلاغ شود.
اما در حال حاضر، بسیاری از خدمات قضایی به شکل الکترونیکی انجام می‌شوند که شامل درخواست و پیگیری اظهارنامه نیز هست.
-
پیش‌نویس متن اظهارنامه
کسی که قصد فرستادن اظهارنامه دارد، ابتدا باید متن خودش را آماده کند. در این متن مشخصات کامل خواهان و مخاطب ذکر میشود، سپس موضوع مورد اختلاف یا خواسته حقوقی به شکل شفاف نوشته خواهد شد. اگر اسنادی مانند کپی چک، سفته، قرارداد، رسید، حکم قبلی یا هر مدرک دیگری وجود دارد که ادعا را پشتوانه می‌کند، نشانی واقعی و توصیف دقیق آن اسناد هم قید میشود تا گیرنده بداند براساس چه مطالبی چنین ادعایی مطرح شده است. البته فرستنده باید حواسش باشد که درج هر مطلب در اظهارنامه، میتواند آثار حقوقی داشته باشد.
-
شیوه‌های ثبت اظهارنامه الکترونیکی
برای انجام الکترونیکی این کار دو مسیر آمده است:
-
مراجعه حضوری به دفتر خدمات قضایی
در این روش، شخص به دفتر خدمات قضایی مراجعه نموده، مدارک هویتی و متن مورد نظر را اعلام می‌کند. مسئول دفتر، متن را وارد سامانه کرده و در مرحله نهایی، یک کد رهگیری در اختیار فرستنده قرار می‌دهد. همچنین ممکن است نسخه‌ای از متن ضبط شود. با این رهگیری، می‌توان مراحل ابلاغ را بعداً مشاهده کرد و فهمید که آیا به دست مخاطب رسیده است یا خیر.
حتما بخوانید: عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه - نظر وکلای حرفه ایی
-
استفاده از سامانه عدل ایران
سامانه عدل ایران (adliran.ir) بخشی دارد که متقاضیان می‌توانند فرم اظهارنامه حقوقی را تکمیل کنند. برای این کار، کافی است عبارتی مانند “ثبت اظهارنامه قضایی” را وارد کرده و به نشانی remission.adliran.ir برسند. پس از ورود، فرم مخصوصی وجود دارد که با درج اطلاعات لازم تکمیل میشود. در نهایت کد رهگیری صادر شده و از همان مسیر امکان بررسی وضعیت پرونده فراهم میشود
-
پیگیری اظهارنامه الکترونیکی
پس از آنکه اظهارنامه ثبت شد، سامانه قوه قضاییه وظیفه ابلاغ آن را برعهده دارد. فرستنده از طریق کد رهگیری که در دست دارد، میتواند به صفحات مخصوص پیگیری مراجعه کرده و نتیجه را ببیند.
گاهی کیفرخواست یا دعوای حقوقی نیز بعداً بر اساس همین اظهارنامه شکل می‌گیرد. اگر در ادامه کار، پاسخی نیاید یا توافقی شکل نگیرد، امکان این هست که فرستنده دادخواست قضایی تنظیم نموده و در دادگاه، یک نسخه از اظهارنامه ثبت‌شده را به عنوان مدرک قانونی ضمیمه کند.
-
نکات مهم در تنظیم الکترونیکی
-
همان‌طور که گفته شد، مضامین خارج از نزاکت یا مطالب توهین‌آمیز، نه‌تنها حذف خواهند شد بلکه ممکن است برای فرستنده مشکل کیفری هم ایجاد کنند.
-
درج هر عبارت در متن اظهارنامه، میتواند در دادگاه بعدی به‌عنوان اثبات ادعا یا رد آن استفاده شود. باید از نوشتن مواردی که بار اقرار دارد و میتواند علیه خود شخص استفاده شود، پرهیز کرد.
-
اشاره این نکته ضروری است که ارسال اظهارنامه لزوماً اجباری نیست و گاهی افراد تصمیم می‌گیرند بلافاصله طرح دعوا کنند. اما طبق ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی، انتخاب اظهارنامه پیش از تنظیم دادخواست راهی برای اخطار به طرف مقابل محسوب میشود.
حتما بخوانید: اظهارنامه چیست؟
راهنمای ارسال نامه الکترونیکی به قوه قضاییه
در کنار اظهارنامه قضایی که با عنوان ابزاری رسمی برای اخطار یا اعلام حقوق معرفی شده، پرسش معروفی پیش می‌آید: «چطور می‌توان نامه الکترونیکی را برای قوه قضاییه فرستاد؟» پاسخش این است که اصولاً همان اظهارنامه قضایی الکترونیکی را می‌توان به‌نوعی “نامه الکترونیکی رسمی” دانست که برای ثبت و ارائه درخواست‌هایی قانونی به قوه قضاییه کاربرد دارد. در ادامه، راهنمای مختصری خواهیم داشت:
-
مراجعه به دفتر خدمات قضایی
اگر فردی از خدمات اینترنتی چندان بهره ندارد یا ترجیح می‌دهد روش حضوری را انتخاب کند، میتواند به نزدیک‌ترین دفتر خدمات قضایی برود. در آنجا کارشناس مربوط، اطلاعات هویتی شخص و متنی را که آماده کرده، در سامانه قوه قضاییه وارد می‌کند. پس از انجام مراحل ثبت، یک شماره رهگیری صادر میشود که می‌توان با آن ادامه فرایند را دنبال کرد.
-
استفاده از سامانه عدل ایران
در روش دوم، متقاضی مستقیماً به سایت عدل ایران (adliran.ir) سر می‌زند و گزینه‌های مربوط به ارسال نامه الکترونیکی را می‌بیند که در بخش “ثبت اظهارنامه قضایی” قرار گرفته است. در نهایت با فشردن دکمه‌ای برای ارسال فرم، اطلاعات بارگذاری و فرایند تکمیل میشود.
برای مطالعه بیشتر کلیک نمایید:هزینه نوشتن اظهارنامه چقدر است؟
-
رمز موقت و ورود به بخش ابلاغ شده
بعضی مواقع، هنگام استفاده از سامانه عدل ایران لازم است فرستنده ابتدا در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده باشد. پس از آنکه شماره تلفن تأیید شد، رمز موقت برای فرد ارسال می‌کنند تا ورود آسان شود. با این رمز می‌توان پیام‌های قضایی یا اظهارنامه ثبت‌شده را مشاهده کرد.
-
دریافت نسخه چاپی یا الکترونیکی
پس از فرستادن نامه یا همان اظهارنامه الکترونیکی، ابلاغ رسمی انجام میشود. فرستنده میتواند نسخه مربوطه را چاپ کرده و در پرونده‌های بعدی (مثل دادخواست رسمی یا دفاعیات) ارائه دهد. گیرنده هم در پروفایل قضایی خودش به آن دسترسی خواهد داشت.
-
پرهیز از نوشتن مطالب غیرحقوقی
نامه‌ای که قرار است در سامانه قضایی ثبت شود، باید به مسائلی بپردازد که جنبه حقوقی و قانونی دارند. اضافه‌کردن هر نوع عبارت غیر مرتبط، احتمال دارد فرایند ابلاغ را مختل کند. همچنین اهانت یا افترای احتمالی در متن، دردسرهای کیفری به همراه می‌آورد.
سخن پایانی
در نتیجه، تنظیم اظهارنامه یک فرایند حساس و دقیق است که نیازمند دقت در انتخاب کلمات، رعایت اصول قانونی و ترتیب منطقی مطالب می‌باشد. ابتدا باید موضوع مورد نظر به وضوح مشخص شده و مستندات مربوطه به‌طور کامل گردآوری شوند. سپس با تحلیل دقیق اسناد و مستندات، نکات حقوقی و جزئیات مهم شناسایی و در متن اظهارنامه به‌طور منسجم و قابل فهم بیان می‌شوند. رعایت ساختار قانونی و استانداردهای حقوقی، تضمین کننده پذیرش و اثربخشی اظهارنامه در مراجع قضایی و اداری است. همچنین، استفاده از مشاوره حقوقی متخصص در این زمینه میتواند از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند و روند بررسی پرونده را تسهیل نماید.
موسسه حقوقی وکیل وند با بهره‌گیری از تجربه و تخصص کارشناسان حقوقی، همواره در زمینه تنظیم اظهارنامه‌ها و ارائه مشاوره حقوقی دقیق و به‌روز در کنار موکلان عزیز قرار دارد. این موسسه با رویکردی حرفه‌ای و شخصی‌سازی خدمات، به رفع ابهامات حقوقی و تهیه مستندات قانونی کمک شایانی می‌کند. اگر به دنبال راهنمایی مطمئن و قانونی در تنظیم اظهارنامه هستید، موسسه حقوقی وکیل وند میتواند همراه قابل اعتمادی در تمامی مراحل فرآیند حقوقی شما باشد. انتخاب هوشمندانه و استفاده از خدمات تخصصی این موسسه، تضمین موفقیت پرونده‌های حقوقی شما را فراهم خواهد کرد.
